Beheer bomen

Als we een boom planten houden we goed rekening met de groeiruimte boven en onder de grond. Ook planten we meer soorten (bloeiende) bomen om de biodiversiteit en de natuurwaarde te bevorderen. Bomen moeten soms wijken als gevolg van bouwwerkzaamheden of als we de buitenruimte opnieuw inrichten. Nissewaard werkt volgens de Wet natuurbescherming. Dat betekent dat we altijd rekening houden met broedende vogels en beschermde planten. Per situatie beoordelen we de bomen en indien mogelijk verplaatsten we ze.

Een bosplantsoen bestaat uit meerdere lagen van bomen, struiken en kruiden. Een struik is een houtige plant, die zich boven of in de grond vertakt in een aantal takken en heeft geen stam. Struiken worden daardoor niet zo hoog als vele boomsoorten. Tot de laag van kruiden behoren grassen, mossen, paddenstoelen, varens en andere planten zoals brandnetel en paardenbloem. Het is belangrijk een gevarieerd bosplantsoen te ontwikkelen qua soort en leeftijdsopbouw. Verschillende soorten planten en bomen dragen bij aan de biodiversiteit. Als het aandeel van de bomen te groot is krijgen de struiken te weinig licht en verdwijnen. Daarom is het noodzakelijk om de bomen uit te dunnen, zodat de struiklaag weer terugkomt. Iedere laag speelt een belangrijke rol in het bosplantsoen. Het moet een thuis zijn voor verschillende diersoorten. Kleine zoogdieren, vlinders, torren, bijen en andere insecten zijn te vinden in de kruidlaag. De laag daarboven is de struiklaag, hier nestelen tuin- en parkvogels. Zij voeden zich met de insecten van de kruidlaag en zoeken veiligheid in de struiken. Zij verschuilen zich tegen roofvogels, zoals buizerds en gaaien, die in de boomlaag zitten.

Straat- en laanbomen

Bomenexperts van Bomenwacht Nederland controleren in opdracht van de gemeente in een cyclus van drie jaar alle straat- en laanbomen op veiligheid, gezondheid en onderhoud. Dit gebeurt in de periode september tot en met december. Hierbij houden de bomenexperts rekening met de snoeibehoefte en de doorrijhoogte. Sommige bomen controleren ze jaarlijks, bijvoorbeeld vanwege een ziekte.

Op basis van de inspecties van Bomenwacht Nederland weten we welk onderhoud er nodig is aan de straat- en laanbomen. Deze onderhoudswerkzaamheden voeren we vervolgens per deelgebied uit. In de periode van februari tot en met oktober komen deze deelgebieden allemaal aan de beurt voor het benodigde onderhoud.

Bomen in projecten

Soms wijken we af van de planning voor straat- of laanbomen. Dit kan aan de orde zijn als de gemeente in een wijk groot onderhoud gaat uitvoeren aan bijvoorbeeld de infrastructuur van een wijk. Dit gebeurt om respectievelijk 25 en 50 jaar. Dan kijkt de gemeente integraal naar alle onderdelen tegelijk. Naar de wegen, de verlichting, de stoep en uiteraard naar het groen, waaronder de bomen in de wijk.

Nu kan het zo zijn dat er nog gezonde bomen staan in de wijk, maar dat het wel de verwachting is dat deze bomen na 5 tot 10 jaar dood zullen gaan. In dat geval zal er door de gemeente voor gekozen worden om deze bomen tijdens het groot onderhoud te vervangen. Ook al zijn ze gezond. Dit om te voorkomen dat binnen een paar jaar de bomen om en om alsnog vervangen moeten worden, met als gevolg dat de straat en de stoep worden beschadigd en het groen rondom de bomen opnieuw aangeplant moet worden. Ook binnen nieuwbouwprojecten is het soms nodig aanpassingen door te voeren in het groen.

Bosplantsoenen en parkbossen

Bomenwacht Nederland inspecteert in een cyclus van drie jaar alle bosplantsoenen en parkbossen in Nissewaard op twee veiligheidsrisco’s voor de omgeving: de zogenoemde takbreuk- en windworpzone. In de takbreukzone kan tot 5 meter buiten de rand van een weg of wandelpad een afbrekende tak gevaar opleveren. De windworpzone is het gebied waar een omvallende boomstam kan leiden tot een risico voor de omgeving. Als uit de inspectie blijkt dat een aantal bomen valgevaar op kan leveren voor gebruikers van wegen en wandelpaden, neemt de gemeente passende maatregelen. Ieder najaar en voorjaar voeren wij in heel Nissewaard reguliere onderhoudswerkzaamheden uit aan alle bosplantsoenen en parkbossen.

Kort snoeien noodzakelijk

Ieder najaar worden de randen van de bosplantsoenen flink kort gesnoeid. Zo voorkomen we overlast van overhangende takken. Ook zorgen we zo voor een veilige situatie, want door zo kort te snoeien verwijderen we meteen breukgevaarlijk hout dat bij veel wind letsel zou kunnen veroorzaken bij voetgangers of fietsers. Het duurt ongeveer tot de zomer tot de plantsoenen weer wat voller zijn.

Dunning bosplantsoenvakken

In een natuurlijk bos ontstaan bomen spontaan. Ze groeien gezamenlijk op en ze verdringen elkaar. Uiteindelijk overleven de sterkste. Een bosplantsoen daarentegen wordt gekenmerkt door een gecontroleerde ontwikkeling.

Bosplantsoen is aangeplant in een bepaalde samenstelling van soorten en heeft een bepaalde functie. In tegenstelling tot een natuurlijk bos. Veel meer dan bij een natuurlijk bos is bij bosplantsoen in stedelijke omgeving de veiligheid belangrijk.

Eén van de belangrijkste beheermaatregelen om bosplantsoen gezond, veilig en functioneel te houden is het dunnen. Bij het dunnen (of uitdunnen) wordt een deel van de bomen selectief ertussenuit gekapt. Het doel is dat de rest van het groen meer groeiruimte krijgt, maar daarvoor is het wel nodig dat een deel van de gezonde bomen plaats maakt. Zo kan het bosplantsoen zich blijven ontwikkelen.

Nadat het dunnen is uitgevoerd, oogt het bosplantsoen kaal en doorzichtig. Maar dit is van korte duur. De vrijgekomen ruimte zal snel worden ingenomen door de resterende bomen. In het eindbeeld is dunnen niet meer nodig. De bomen hebben dan hun maximale omvang bereikt.

Blijft het dunnen achterwege? Dan gaan de bomen elkaar door onderlinge concurrentie verdringen. Het bosplantsoen functioneert niet goed en de veiligheid komt in gevaar. Er ontstaan namelijk breukgevaarlijke takken en instabiele bomen. Voor de veiligheid en de vitaliteit van bosplantsoen is het dus raadzaam om van tijd tot tijd te dunnen.

Kappen van bomen

Bomen die gekapt moeten worden, krijgen een speciaal lint om de stam heen of een QR-code. Zo kun je zien welke boom binnenkort gekapt wordt. Het lint verwijst naar deze webpagina voor meer informatie. Alleen de bomen die tot een bosplantsoen behoren, krijgen geen lint. Deze krijgen een stip. Dit heet blessen.

Om invulling te geven aan de Wet Natuurbescherming controleert een ecoloog voorafgaand aan werkzaamheden de te rooien bomen en de werkomgeving op aanwezigheid van beschermde soorten. Als een beschermde soort wordt aangetroffen, kappen we de betreffende boom voorlopig niet.

Onderhoud bosplantsoenen en parkbossen

In de periode van 19 september 2022 tot en met maart 2023 haalt boomrooierij Weijtmans in de bosplantsoenen alle bomen weg die een bles (een stip) hebben. Door de bosplantsoenen uit te dunnen, krijgen jonge bomen voldoende ruimte om goed uit te groeien en verdrukken de bomen elkaar niet.

In het volgende pdf-document vindt u meer informatie over hoe Weijtmans te werk gaat;

Op ArcGIS.com kunt u zien in welke wijk of kern er werkzaamheden plaatsvinden.

Kapmomenten van straat- en laanbomen met QR-code

Regelmatig is het nodig om op basis van regulier beheer een aantal straat- en laanbomen te kappen, deze krijgen een QR-code. U kunt deze QR-code scannen voor meer informatie (of typ nissewaard.nl/boomqr in de adresbalk van uw browser). Op deze informatiepagina vindt u ook een interactieve kaart met een boompaspoort van de te vellen bomen: bomenwacht.nl

Kapmomenten van straat- en laanbomen met lint

Daarnaast kan het bij een herinrichtingsproject of nieuwbouwproject noodzakelijk zijn straat- of laanbomen te verwijderen. Ook op gemeentelijke accommodaties kan dit vanwege veiligheid nodig zijn. De volgende kapmomenten staan gepland:

• L. de Raatlaan, Hekelingen: Kap van twee bomen. Deze werkzaamheden zijn ter voorbereiding op de reconstructiewerkzaamheden aan de Kluivertweg, de Voorde en L. de Raatlaan. Er komen twee nieuwe bomen (boomsoort: Magnolia Galaxy) op dezelfde plek terug. Zie tekening. Wanneer gepland: vóór 15 maart 2023.
• Sportlaan, Spijkenisse: Vooruitlopend op de herinrichting van de Sportlaan gaat de gemeente 40 essen langs de Sportlaan verwijderen. De bomen zijn in verminderde conditie en staan in de weg om de reconstructie veilig te kunnen uitvoeren. Tijdens de realisatie worden ook minimaal 44 nieuwe (jonge) bomen aangeplant. Februari 2023. Zie tekening.
• Hongerlandsedijk/Dijk 2, Spijkenisse: Rooien van diverse houtwallen waaronder ook 4 st bomen met een stamdiameter van 50-60 cm, ivm bouwontwikkelingen in de deelgebied Dijk 2/Waterfront in de wijk De Elementen. In de toekomst komen er nieuwe bomen voor terug die het aanzien een positief uiterlijk geven. Februari 2023. Zie tekening.
• Soeslolaan, Ekensteinlaan en Boekensteynlaan, Spijkenisse: Bomen worden verwijderd vanuit oogpunt van beheerbaarheid. Krentenboompjes en Heester komen hiervoor in de plaats. December 2022/Januari 2023.

• Volkstuinencomplex Veertig Morgenweg 1, Spijkenisse. Kap van 3 bomen en overige 39 aanwezige populieren kandelaberen (afzetten van takken om takbreuk te voorkomen). Tegelijk wordt ook het bosplantsoen rondom de volkstuinen gesnoeid.

• Bernissebad Meeldijk, Heenvliet. Kap van 16 bomen, snoeien overige bomen en uitdunning bosplantsoen.

De es gaat in Nederland op grote schaal dood als gevolg van de agressieve schimmelziekte ‘essentaksterfte’. De es is een boomsoort die niet herstelt van deze ziekte. Om de fatale essentaksterfte tegen te gaan voert Staatsbosbeheer onderhoudswerkzaamheden uit in de bossen van het recreatiegebied de Bernisse. In 2021 zijn ze begonnen in Bernisse Noord. Nu beginnen ze met de boswerkzaamheden in Bernisse Midden, vanaf de Ganzenwei tot aan de plas van Stompaard.

Veiligheid

De door essentaksterfte aangetaste bomen kunnen gemakkelijk omvallen. Dit kan leiden tot gevaarlijke situaties. Recreatieschap Voorne-Putten heeft daarom Staatsbosbeheer opdracht gegeven om de aangetaste bomen te verwijderen. Waar mogelijk blijven de gezonde essen staan om zo de es ook in het landschap te kunnen bewaren.

Grote diversiteit bomen en struiken

Het weghalen van de essen zal op plekken leiden tot grote gaten in het groen. Deze plekken worden opnieuw ingeplant met een grotere diversiteit aan bomen en struiken. Bos blijft zo bos. Deze bosdelen zien er de eerste periode wat minder aantrekkelijk uit. Uiteindelijk zorgt de diversiteit van de nieuwe aanplant voor een sterker, gezonder en beter leefbaar bos voor mens, dier en plant.

Boswachter aan het woord

Hieronder kunt u de video bekijken waarin boswachter Daniel van Veen meer uitleg geeft over de essentaksterfte. De video is gemaakt in de zomer van 2021, toen de werkzaamheden in Bernisse Noord plaatsvonden.

Meer informatie

Werkzaamheden in recreatiegebied de Bernisse voert Staatsbosbeheer uit in opdracht van Recreatieschap Voorne-Putten. Op de volgende websites vindt u meer informatie over de werkzaamheden van Staatsbosbeheer en het Recreatieschap:

• Staatsbosbeheer.nl
• Recreatieschapvoorneputten.nl

In de zomer en in het najaar wordt een derde van alle bomen geïnspecteerd. Tijdens deze Boomveiligheidscontrole wordt genoteerd waar gesnoeid moet worden en welke bomen dood of ziek zijn. Het kappen en snoeien gebeurt tussen oktober en februari. Er wordt gewerkt volgens een zogenaamde Uitvoeringsagenda. Bomen die gekapt worden, krijgen een QR-code of een lint als deze bomen onderdeel zijn van een herinrichtings- of nieuwbouwproject. De bomen die tot een bosplantsoen behoren, krijgen een stip. Dit heet blessen. Het beleid rondom het beheer van bomen staat in het Beheerplan Bomen.

De gemeentelijke bomen worden regelmatig geïnspecteerd. Helaas is het niet altijd mogelijk om alle overlast die bomen veroorzaken, te voorkomen. Met de boomcontroles werken we preventief om overlast door snoeiachterstand en omwaaiende bomen of vallende takken te voorkomen. Ook proberen we ziektes en plagen in de kiem te smoren. Maar in eerste instantie streven we er altijd naar bomen te behouden.

Ervaart u overlast van bomen? Of heeft u een zieke boom of plaag geconstateerd? Maak dan een Melding Openbare Ruimte. Klachten over bladeren, zonnepanelen, zaden en vruchten zijn over het algemeen geen redenen om bomen te kappen.

Om te zorgen voor biodiversiteit in bosplantsoen, dit wordt dunnen genoemd:

In bosplantsoenen gebeurt dit, omdat de boom te groot wordt en daardoor alles wat eronder staat verdringt. Denk hierbij aan de struiken, grassen, mossen, paddenstoelen, varens en andere planten. In het groen onder en rondom de boom leven kleine zoogdieren zoals egeltjes, en er leven vogels, vlinders, torren, bijen en andere insecten. Als de bomen in bosplantsoenen te groot worden, komt er geen licht meer door naar onderste laag en verdwijnt deze langzamerhand. Door bomen in een bosplantsoen te dunnen komt hier weer plek voor de resterende bomen, struiken en kruiden en zo komt de biodiversiteit terug.

Omdat de straat- of laanboom na 5 tot 10 jaar dood gaat:

Het kan zijn dat er nu nog gezonde bomen in de wijk staan, maar dat het wel de verwachting is dat deze bomen na 5 tot 10 jaar dood zullen gaan. In dat geval kan er door de gemeente voor gekozen worden om deze bomen te vervangen tijdens het groot onderhoud aan de infrastructuur van een wijk. Ook al zijn ze gezond. Dit om te voorkomen dat binnen een paar jaar de bomen om en om alsnog vervangen moeten worden, met als gevolg dat de straat en de stoep worden beschadigd en het groen rondom de bomen opnieuw aangeplant moet worden. Ook binnen nieuwbouwprojecten is het soms nodig aanpassingen door te voeren in het groen.

• Als een boom die langs een straat of laan staat wordt gekapt, komt er een vervangende boom voor terug op de plek, mits de standplaats nog steeds geschikt is. Is deze niet meer geschikt, dan wordt elders in de gemeente een boom geplant.
• In een bosplantsoen wordt een gekapte boom niet teruggeplaatst. Door een bosplantsoen te dunnen ontstaat er juist ruimte voor de resterende bomen, struiken en kruiden om door te groeien.
• Als het bij projecten zoals het opknappen van een wijk, noodzakelijk is om een straat- of laanboom te kappen, wordt deze altijd vervangen, mits daar plek voor is.

• Bomen in straten of lanen krijgen een lint. Op dat lint staat het internetadres van deze webpagina. Bij de rubriek Planning staat meer informatie over de te kappen boom in kwestie. Vanaf eind 2022 gaat de gemeente steeds vaker QR-codes op de bomen gebruiken, zodat de informatie makkelijk vindbaar is.
• Er staan stippen op de bomen in een bosplantsoen. Dit kunnen allerlei soorten kleuren zijn. Het maakt geen verschil of de kleur van de stip groen, rood of oranje is.
• Als de vervanging van bomen onderdeel is van een project worden de inwoners vooraf geïnformeerd via een brief.

De bomen in bosplantsoenen heten officieel boomvormers. Voor een deel van de boomvormers is er ruimte in het plantsoen om door te groeien tot een volwassen boom, maar niet voor alle boomvormers. Zo zorgen we voor een goede mix aan struiken en kleine en grote boomvormers en blijft het bosplantsoen gezond met veel biodiversiteit.

Bij de aanleg van een bosplantsoen planten we jonge boomvormers en struiken dicht op elkaar waardoor de beplanting snel dicht groeit. Dit levert na drie tot vier jaar een groen beeld op en zorgt ervoor dat in de eerste fase het jonge bosplantsoen beter bestand is tegen weersinvloeden.

Door de onderlinge concurrentie die ontstaat, groeien de struiken en boomvormers omhoog naar het licht en worden ze iel en dun. Wanneer we alle boomvormers en struiken door zouden laten groeien, ontstaan er in de toekomst problemen, want de hele beplanting krijgt dan onvoldoende licht en ruimte. De onderste takken en de struiken midden in het plantvak sterven dan af. Er ontstaat een opgeschoten beplanting die aan de onderzijde kaal is. Om het licht- en ruimtegebrek te voorkomen gaan we dunnen. Onder dunnen verstaan we: het bij de grond afzagen van een boom of struik.

Vóór het dunnen wijzen we bepaalde bomen en struiken aan die waardevol zijn en voor de toekomst behouden moeten blijven. Bij deze keuze letten we op de kwaliteit van de beplanting, het gewenste eindbeeld en de variatie binnen de beplanting. Denk hierbij aan variatie in soorten, bloei, groenblijvend, besdragend en herfstkleuren. Bekende inheemse soorten zijn de eik, es, berk, els, wilg en beuk.